Moeten hoogbegaafde kinderen in het muziekonderwijs meer doorzetten?

In het muziekonderwijs moeten hoogbegaafde kinderen meer doorzetten dan in het reguliere onderwijs blijkt uit onderzoek. Er wordt ervaren dat het muziekonderwijs een grotere uitdaging biedt. Dit blijkt uit het verschil van 51,4% in ervaren doorzettingsvermogen.

Hoogbegaafde kinderen geven aan dat ze meer moeten doorzetten binnen het muziekonderwijs om iets voor elkaar te krijgen. 20,5% heeft een groter gevoel dat er echt geleerd wordt en 28,1% geeft aan dat het werktempo niet aangepast hoeft te worden.

Onderzoek ECHA scriptie

In mijn lespraktijk piano merk ik dat leerlingen door instrumentaal muziekonderwijs meer zelfvertrouwen kregen, fouten durfden te maken, meer doorzettingsvermogen en een groeimindset wat betreft leren krijgen. Hierdoor durven bijvoorbeeld wel te beginnen aan aangeboden plusmateriaal waardoor ze tot leren kwamen. Aan de ECHA opleiding ben ik begonnen om te onderzoeken wat de meerwaarde kan zijn van muziekonderwijs voor hoogbegaafde kinderen. Inmiddels ben ik bijna klaar met mijn scriptie.
Er zijn nog vele factoren die nader onderzocht moeten worden, maar graag wil ik jou vragen of je denkt dat muziekonderwijs een middel zou kunnen zijn om onderpresteren te keren of te voorkomen?

Vooronderzoek muziekonderwijs hoogbegaafden

Om het onderzoeksgebied, muziekonderwijs aan hoogbegaafde kinderen, thema’s en categorieën te achterhalen vond er in de eerste fase een vooronderzoek plaats. Een online enquête met onderstaande open vragen werd gehouden onder ouders van hoogbegaafde kinderen die een instrument bespelen.

Op welke leeftijd is je kind gestart met welk instrument en hoe lang heeft je kind nu les?
Welke beweegreden, welke motivatie, had jij als ouder om je kind te laten starten met muziekles?
Wat is de ervaring van hoogbegaafde kinderen met de muziekles
Hoe wordt het oefenen thuis ervaren door hoogbegaafde kinderen?

Uitdaging om onderpresteren te voorkomen

Vanuit mijn bevindingen in het vooronderzoek kan ik vast stellen dat uitdaging een terugkerend thema is, dat de ontwikkeling van niet-cognitieve vaardigheden genoemd wordt en dat leren leren, moeite doen, fouten durven maken en doorzetten thema’s zijn die spelen bij het oefenen thuis en de ervaring van muziekles.

Dit zijn ook thema’s die voorkomen bij het ontbreken van passend ondersteunend en educatief lesaanbod, overwaardering van het hoge potentieel van hoogbegaafde kinderen en vermijdingsgedrag uit zelfbescherming bij een statische mindset zoals vermeld in de literatuur en genoemd worden als mogelijke oorzaak van onderpresteren.

Buitenschoolse activiteiten kunnen onderpresteren keren

Daar uit het onderzoek van Emerick (1992) blijkt dat buitenschoolse activiteiten, wat ook het bespelen van een muziekinstrument kan zijn, een positief effect hebben op prestaties is mijn theorie die ontstaan is uit het vooronderzoek datinstrumentaal muziekonderwijs een bijdrage kan leveren aan het keren of onderpresteren van hoogbegaafde kinderen.

Vervolgonderzoek muziekonderwijs

Door deze thema’s en ontstane theorie had het vervolgonderzoek als doel te achterhalen wat de meerwaarde van het leren bespelen van een muziekinstrument voor hoogbegaafde kinderen is en of die meerwaarde zou kunnen functioneren als middel om onderpresteren te keren of te voorkomen. Hiervoor zijn voorlopig de volgende onderzoeksvragen beantwoord:

Ervaren hoogbegaafde kinderen verschil tussen uitdaging, als mogelijkheid om tot leren te komen binnen het reguliere- en het muziekonderwijs?
Ervaren hoogbegaafde kinderen dat hun niet-cognitieve vaardigheden door muziekonderwijs verbeteren?
Hebben hoogbegaafde kinderen het gevoel dat muziekonderwijs bijdraagt aan hogere academische prestaties?

Nadat achterhaald is dat een uitdaging voor de participanten grotendeels iets is waarvoor doorzettingsvermogen vereist is (72,7%), waarvoor inspanning vereist is (60,6%) en waarvoor je moeite moet doen (57,6%) kan er het volgende worden vastgesteld:

Er wordt ervaren dat het muziekonderwijs een grotere uitdaging biedt, daar 51,4% van de participanten aangaf dat ze meer moesten doorzetten om iets voor elkaar te krijgen (zie figuur 7), 20,5% een groter gevoel heeft dat er echt geleerd wordt, dat 28,1% aangeeft dat het werktempo niet aangepast hoeft te worden en dat de muziekdocent(e) meer de juiste uitdaging aanbiedt (15,2%).

Het merendeel van de participanten ervaart een verbetering van niet-, cognitieve vaardigheden (mindset, moeite doen, doorzettingsvermogen, motivatie en doorzettingsvermogen) door het muziekonderwijs, daar 70,3% van de participanten heeft aangegeven dat door het leren bespelen van een muziekinstrument ze hebben leren doorzetten. Ook heeft 51,6% ervaren door het bespelen van een muziekinstrument dat fouten maken echt niet zo vreselijk is en 38,5% gaf aan dat het zelfvertrouwen gegroeid is.

Voordelen van het bespelen van een muziekinstrument

Als groot voordeel van het bespelen van een muziekinstrument is door 59,8% aangegeven dat ze zich lekker ontspannen en plezier hebben in het spelen. Dat ze geleerd hebben om door te zetten geeft 47,8% aan. Er blijkt een grotere inzet te zijn (41,8%) wanneer eigen doelen bepaald worden en 46,2% van de participanten gaf aan dat er door muziekonderwijs ervaren wordt dat door moeite ergens voor te doen je beter kan worden.

Verbeteren academische prestaties door muziekonderwijs?

Er is niet echt achterhaald of de academische prestaties verbeterd zijn door muziekonderwijs. Wel blijkt dat factoren die hiertoe zouden kunnen leiden zijn verbeterd. Er wordt meer moeite gedaan voor schoolwerk geeft 46,2% aan. Daarnaast geeft 30,4% aan dat het gemakkelijker voelde om een presentatie te geven of een beurt te hebben, 42,2% van de participanten geeft aan dat ze gemotiveerder zijn om zich ergens voor in te zetten en tenslotte geeft 47,8% aan dat ze door het bespelen van een muziekinstrument ervaren dat ze doorzetten wanneer iets niet lukt op school.

Nog te onderzoeken bij muziekonderwijs

Natuurlijk spelen er vele factoren die nog onderzocht moeten worden zoals de manier van lesgeven, de schoolsituatie, de lessituatie,de wijze van feedback tijdens het oefenen en de mate van autonomie tijdens de muziekles. Is het dan toch al mogelijk om een antwoord te kunnen geven op de vraag of muziekonderwijs een middel zou kunnen zijn tegen onderpresteren?

Onderpresteren ontstaan door het ontbreken van passend ondersteunend en educatief lesaanbod, overwaardering van het hoge potentieel van hoogbegaafde kinderen of vermijdingsgedrag uit zelfbescherming bij een statische mindset. Kan instrumentaal muziekonderwijs deze vorm van onderpresteren keren of te voorkomen?’