Onderpresteren en tegenwind

Huh, een onvoldoende? Dat viel Matias echt zwaar tegen. Hoe is dat mogelijk?
Hij heeft opgelet tijdens de les, zelfs aantekeningen gemaakt, alles nog een keer doorgenomen en nu.. heeft hij een onvoldoende. Op zich niet erg, maar het hangt er wel vanaf wat je ermee doet.

Matias ziet het zeker niet als een ‘moment om tot leren te komen’, wat dan zo mooi wordt gezegd. Nee, hij snapt niet waarom hij geen mooi cijfer kreeg, luistert niet naar de feedback op de toets en schiet na die derde onvoldoende compleet in de weerstand. Bah!

Onderpresteren door weerstand

Als hoogbegaafde tiener keek jouw kind er zo naar uit om naar het voortgezet te gaan. Hier is hij vast wel op zijn plek. In een inspirerende leeromgeving waar gelijkgestemden je begrijpen, waar je wel interessante en boeiende lesstof krijgt aangeboden en waar de docent je begrijpt omdat hij/zij een brede interesse heeft in het vakgebied.

De eerste weken gaan nog lekker, je kind hoeft niet echt veel te doen en het huiswerk dat wordt in de les gemaakt. Maar dan komen de eerste toetsen, waarvan hij echt ervan overtuigd was het goed gemaakt te hebben. Dan valt het echt tegen wanneer je een onvoldoende krijgt. Als hoogbegaafde tiener kan je dan weerstand of faalangst ontwikkelen.

Onderpresteren door een eigen werkelijkheid

Bij hoogbegaafden kan een eigen werkelijkheid (Self-Generated Reality volgens Max Sawyers) ontstaan zijn door schooltrauma of beperkt stimulerend basisonderwijs. Doordat ze zich niet serieus genomen voelen, dat ze niet gezien werden in wat ze konden en wilden. Bij tegenslag kan het dan zijn dat ze uiteindelijk de moed opgeven om te bereiken wat ze willen.

Hoogbegaafde kinderen die anders denken
worden vaak niet gezien

Onbegrip door eerdere ervaring

Een brede algemene ontwikkeling kan leiden tot de overtuiging dat bepaalde zaken al bekend zijn. Hierdoor wordt de informatie slecht opgenomen. Daar een keer doorlezen altijd voldoende was, moet dat toch ook lukken bij een taal als Frans?

Vanuit jouw kind is er onbegrip over een onvoldoende daar de antwoorden, naar zijn idee, toch goed zijn.

Hierdoor blokkeert een hoogbegaafde tiener. Wanneer een hoogbegaafde weerstand ontwikkelt is het niet mogelijk om de opbouwende feedback te horen. Dan is hij niet in staat om te zien waar hij moeite mee heeft. Hij is uitsluitend gericht op het eindresultaat en niet de weg daar naar toe.

Onderpresteren niet vanuit onwil maar vanuit onkunde

Helaas is er dan vaak onbegrip bij docenten, wordt er door docenten nog wel eens vanuit gegaan dat het onwil is, een motivatieprobleem. Jouw kind moet maar leren dat er consequenties zijn wanneer je je huiswerk niet maakt of wanneer er een onvoldoende gehaald wordt. Wanneer er gespijbeld wordt of hij niet komt opdagen op extra ingeplande flex-uren.

Matias keek zo uit naar het voortgezet, nou dat plezier is ‘m nu grotendeels vergaan. Al dat huiswerk en dan die verplichte flex-uren waarin hij zijn tijd zit te verdoen. Bovendien kreeg hij nog eens extra uren doordat hij niet was komen opdagen. Hij kon er toch ook niks aan doen dat niemand hem kwam halen, wanneer hij in de aula zat te wachten of in een verkeerd lokaal zat. Dat stond nergens in Magister vermeld.

Onderpresteren ontstaan door blokkeren

Een hoogbegaafde tiener kan blokkeren om de mogelijkheden te zien. Het is dan lastig om te erkennen dat het misschien wel aan hemzelf ligt dat er weinig vooruitgang te zien is. Het is dan best lastig voor je kind om te kijken wat zijn aandeel hierin is en wat hij anders had kunnen doen. Zelfreflectie van mogelijkheden en kwaliteiten is beperkt, begrensd of zelfs volledig afgesloten.

Daar een docent goede resultaten wil, wordt er druk uitgeoefend op de leerling en dwang. Helaas werkt dit vaak averecht werkt. Meestal wordt er niet gesproken over het gevoel achter bepaald gedrag. Wat er achter het gedrag zit. Een docent kan meestal geen tijd vinden, om te luisteren naar de ervaringen van de leerling. Hierdoor voelt de leerling zich niet gezien, niet gehoord. Dan wordt het steeds lastiger om uit deze negatieve spiraal te komen.

De goedbedoelde flex-uren, gelegenheid om tot leren te komen, worden ervaren als straf. Er ontstaat een houding van ‘k weet t toch al’, en je kind kan dan niet luisteren naar uitleg als die gegeven wordt en komt zelf niet tot zinvolle vragen. Het is mogelijk dat door de weerstand jouw kind zich afsluit en zijn tijd uitzit.

Wil jij je kind helpen om tot leren te komen, om die weerstand te overwinnen?

Hoe komt jouw kind van weerstand tot leerstand?

Door het opbouwen van een goede relatie, oprecht geïnteresseerd te zijn
Inzicht in zijn leren, zijn kwaliteiten en uitdagingen.
Ontwikkeling van zelfreflectie en bewustwording van zijn doen en laten
Beter leren omgaan met zijn frustratie, zodat deze hem niet blokkeert.
Opbouwen van zelfvertrouwen door buitenschoolse activiteiten

Ja, de ouders van Matias wisten de juiste vragen te stellen, zij hebben vertrouwen in hun kind en ondersteunen hem. Natuurlijk niet door erboven op te zitten, zoals een helikopterouder.

Maar door gericht te zijn op hun kind in zijn geheel en naast school natuurlijk leuke dingen samen te doen. Activiteiten waarin hij geïnteresseerd is of een nieuwe activiteit om op ontdekking uit te gaan. De ouders van Matias sloten aan bij zijn dromen, waarden en talenten.

Je bent vrij als je je eigen dromen,

waarden en talenten als kompas gebruikt.

Onderpresteren en genieten van vrijheid

De ouders van Matias laten in het weekend de school los en ze hijsen de zeilen. Heerlijk twee dagen varen, eten aan boord een hengeltje uitgooien en zo af en toe een duik in het water. Heerlijk ontspannen komen ze tot een goed gesprek. Komen ze erachter wat er achter zijn gedrag zit en zien ze hoe goed hij kan leren wanneer hij lekker ontspannen is.

Op de boot groeit zijn zelfvertrouwen wanneer hij de koers uitzet en hij geniet van de vrijheid.

Deze vrijheid motiveert hem om doordeweeks weer vol goede moed op school aan de slag te gaan. Wanneer hij de boot op koers kan houden, dan kan hij toch ook wel laveren door al dat schoolwerk heen? Lekker op zijn eigen manier en desnoods tegen de wind in.