Wat NIET werkt bij onderpresteren

Wat NIET werkt bij onderpresteren?

Weet jij wat niet werkt bij onderpresteren? Als moeder weet je dat je hoogbegaafde kind beter kan. Dat is je nu na die coronaperiode helemaal duidelijk. Het raakt je zo dat je kind niet de schouders er onder zet en eruit haalt wat erin zit.

Waardoor laat hij toch niet zien wat hij kan?

Het gaat echt niet alleen om goede prestaties neerzetten, maar wel om de leergierigheid, het enthousiasme en de gedrevenheid die verdwenen is.

Onderpresteren door je kind; je voelt je soms zo machteloos, al je energie besteed je eraan en je kind gaat maar niet aan de slag. Beloningen werken niet, mijn zoon wist niet eens een beloning te bedenken, en straffen werkt helemaal averechts. (inspiratie; Bright Minds Poor Grades – M.D. Whittley)

Wat dan te doen bij onderpresteren?

Vaak blijf je als ouders maar hetzelfde doen om tot een oplossing te komen. Wanneer je wil starten met een aanpak die wel werkt tegen onderpresteren moet je eerst begrijpen wat niet werkt. Bovendien moet je afstand zien te nemen van de manier waarop er tot nu toe is gehandeld. Door jou als ouder, maar zeker ook door de leerkracht.

4 acties die (juist) niet werken bij onderpresteren

1. Logica werkt niet tegen onderpreseren

Het is onzinnig om uit te leggen hoe belangrijk het is om goede cijfers te halen. Kinderen die onderpresteren zijn vaak ontmoedigd en het maakt hen niet niet meer uit wat de relatie is tussen hun gedrag vandaag en de gevolgen voor morgen. Zij gaan echt niet werken voor een leerkracht die ze niet mogen.

Preken over de waarde van hard werken, motivatie en succes brengt niets teweeg, hoogstens meer weerstand. Natuurlijk nemen kinderen deze waarden mee, maar meestal hebben ze deze preek al vaker gehoord, kunnen ze hem al bijna zelf houden.

2. Beloningen en straffen werkt niet tegen onderpresteren

Eigenlijk zijn beloningen om een student te motiveren een vorm van macht van de ouders om te krijgen wat zij willen. Externe beloningen en straf levert geen motivatie. Integendeel, het maakt het juist erger omdat het als omkoping en dwang wordt ervaren, waardoor een machtsstrijd ontstaat en het alleen frustratie en spanning oplevert.

Straf of huisarrest om te motiveren?

Sommige ouders gebruiken straf of huisarrest om hun kinderen te motiveren betere cijfers te halen. Privileges afnemen of huisarrest is een bijzonder ineffectieve manier om gedrag positief te beïnvloeden.

Zo was er Niels die bijna alles ‘vergat’ wat school gerelateerd was, terwijl hij toch goede cijfers haalde voor repetities. Zijn ouders bedachten dat hij geen huisarrest kreeg wanneer hij alles inleverde op school wat ingeleverd moest worden. Niels vergat elke week wel iets, kreeg huisarrest en vond zijn ouders oneerlijk, omdat hij er niets aan kon doen dat zijn geheugen hem soms in de steek liet.

Het punt is dat deze aanpak geen blijvend resultaat oplevert en dat huisarrest alleen een slecht effect heeft op de emotionele ontwikkeling. Afhankelijkheid blijft bestaan doordat de ouders controle hebben over de beloningen en straffen en niet hun kinderen.

Afhankelijkheid wordt gestimuleerd

Door beloning en straffen stimuleer je juist afhankelijkheid, terwijl je daar juist vanaf wilt, en houdt je het onderpresteren in stand. Een ander groot nadeel van beloningen en straffen is dat de kinderen gestimuleerd worden om voor de verkeerde redenen of doelen te werken. Zij werken voor materiële zaken of het ontlopen van straf en niet voor tevredenheid, voor intrinsieke trots en groeiende eigenwaarde door het behalen van zelf gestelde doelen, aangaan van uitdagingen en het overwinnen van obstakels of moeilijkheden.

De opvoeding

Als ouder wil je goed opletten welke methodes je gebruikt om je kind op te voeden. In veel gezinnen met onderpresteerders domineren beloning en straf de relatie tussen ouders en kind tijdens de schoolperiode. De belangrijkste taak van jou als ouder is allereerst een goede relatie op te bouwen met je kind en te begrijpen wat jouw onderpresterende kind drijft en dan aan de slag te gaan om die zelf beperkende motivatie te veranderen.

Jouw kind krijgt anders de indruk dat hij/zij, als persoon, er niet toe doet, alleen de resultaten. Onderpresterende kinderen voelen zich dan niet gezien, weigeren hun ouders te geven wat zij willen (goede cijfers), ook al gaat dit ten koste van hun eigen toekomst. Gebruik dan ook de zomervakantie om te bouwen aan een goede relatie, door aan te sluiten bij de interesses van je kind.

“Ach, het is toch nooit goed genoeg”

3. Extra zorg en andere onderwijskundige benaderingen

Veel ouders zetten het aanleren van specifieke studievaardigheden in, doordat zij aannemen dat de resultaten zullen stijgen wanneer hun kinderen deze vaardigheden beheersen. Bij gemotiveerde studenten werkt dit, maar bij onderpresteerders niet. Hun slechte motivatie voor school of hun inzet verbetert hier niet door. Extra zorg helpt onderpresteerders niet door een drietal redenen:

De meeste onderpresteerders beheersen al hetgeen door de extra zorg aangeboden wordt, alleen … laten ze het niet zien.
Extra zorg wordt gegeven in kleine groepen of één op één, waardoor ook onderpresteerders door de afhankelijke positie goed reageren.
Het gaat weer slechter wanneer de extra zorg niet meer wordt gegeven doordat de afhankelijkheid, waar onderpresteerders juist zoveel last van hebben, alleen maar verergert.

Extra zorg

Dit kan één van de redenen zijn waardoor ouders iedere keer weer extra zorg aanvragen, doordat het een tijdelijke oplossing is en ouders geen andere oplossing weten. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel, door extra zorg gaat het kind net over zoals gewenst door de ouders, wanneer de extra zorg wegvalt verschijnt het onderpresteren weer doordat er niet gewerkt is aan de oorzaak.

4. De consequenties laten dragen werkt niet bij onderpresteren

Dit wordt de ‘Little Bo Peep Theory’ genoemd van het onderpresteren. Er wordt als volgt geredeneerd; niets heeft gewerkt (extra zorg, logica, preken, huisarrest, beloning, omkoping, prijzen, extra huiswerk, smeken, machtsmisbruik en betrokkenheid, toezicht door ouders of andere verantwoordelijke volwassenen)

Dan moet het antwoord liggen in loslaten en de kinderen het zelf op laten knappen, het zelf maar uit laten zoeken. Dan leiden ze onder de consequenties van hun acties en leren ze hun les wel en komen ze over dat onderpresteren heen. Wanneer je ze loslaat, komen ze vanzelf wel met goede cijfers thuis. Uit pure onmacht en frustratie is dan ook een vaak gehoorde kreet;

“Dan zoekt hij/zij het maar uit!”

Wanneer je je kind dan maar loslaat

Deze benadering levert de verkeerde overtuiging dat onderpresteerders zullen leren van de consequenties op hun acties. Onderpresteerders leren van succes niet hoe dat volgende keer weer te bereiken en leren van falen niet hoe dit te voorkomen. Ze blijven dezelfde fouten maken, zeker wanneer je er als volwassene afstand van neemt.

Onderpresteerders leren niet van hun ervaring doordat ze geen eigen verantwoordelijkheid nemen en voortdurend met allerlei excuses, redenen komen, waardoor ze er niet achter komen welke beslissing, welke beweegredenen tot hun falen leiden

Zonder kennis, zonder te weten wat er niet goed is gegaan, kunnen onderpresteerders niet veranderen, alleen betere excuses gaan verzinnen en inzetten. Zonder het nemen van eigen verantwoordelijkheid, zullen kinderen hun besluiten niet veranderen omtrent prestaties en zullen zij hun gedrag of houding niet veranderen, wat de persoonlijke ontwikkeling beïnvloedt.