Weerstand bij een hoogbegaafde leerling in de brugklas is geen onwil of een motivatieprobleem.
Maar een eigen werkelijkheid die in de weg zit, een obstakel wat onneembaar is. Deze leerling heeft eigenlijk een leerprobleem.
Extra komen wordt niet gezien als gelegenheid tot leren, maar als straf. Dwang en pressure helpen niet. Maar verdiepen in de leerling als persoon en een relatie opbouwen wel.
Yes, eindelijk naar het voortgezet onderwijs. Als hoogbegaafde tiener heb je ernaar uitgekeken, omdat je hier vast wel op je plek bent. In een inspirerende leeromgeving waar gelijkgestemden je begrijpen, waar je wel interessante en boeiende lesstof krijgt aangeboden en waar de docent je begrijpt omdat hij/zij een brede interesse heeft in het vakgebied.
De eerste weken gaan nog lekker, je hoeft niet echt veel te doen en het huiswerk dat wordt in de les gemaakt. Maar dan komen de eerste toetsen, je denkt het goed gemaakt te hebben en dan valt het echt tegen wanneer je een onvoldoende krijgt. Als hoogbegaafde tiener kan je dan weerstand ontwikkelen.
Bij hoogbegaafden kan een eigen werkelijkheid (Self-Generated Reality volgens Max Sawyers) ontstaan zijn door schooltrauma of beperkt stimulerend onderwijs. Doordat ze zich niet serieus genomen voelen, dat ze niet gezien werden in wat ze konden en wilden. Hierdoor kan het zijn dat ze uiteindelijk de moed hebben opgegeven om ooit nog eens te bereiken wat ze willen.
Een brede algemene ontwikkeling kan leiden tot de overtuiging dat bepaalde zaken al bekend zijn. Hierdoor wordt de informatie slecht opgenomen. Daar een keer doorlezen altijd voldoende was, moet dat toch ook lukken bij een taal als Frans.
De overtuiging kan ontstaan zijn dat ‘de ander niet snapt dat zoals ik het doe het goed is’
Vanuit de leerling is onbegrip over een onvoldoende daar de antwoorden, naar zijn idee, toch goed zijn. Hierdoor blokkeert een hoogbegaafde tiener. Wanneer een hoogbegaafde weerstand ontwikkelt is het niet mogelijk om de opbouwende feedback te horen. Dan kan er niet aangegeven worden waar hij moeite mee heeft.
Weerstand en zelfsabotage ontstaat, de hoogbegaafde tiener komt niet tot leren Hij heeft een leerprobleem.
Helaas wordt er dan nog wel eens vanuit gegaan dat het onwil is, een motivatieprobleem en dat een leerling maar moet weten dat er consequenties zijn wanneer afspraken niet worden nagekomen. Wanneer huiswerk niet gemaakt wordt, er gespijbeld wordt of je niet verschijnt op extra ingeplande flex-uren.
Door die eigen werkelijkheid kan een hoogbegaafde tiener blokkeren om de mogelijkheden te zien. Het is dan lastig om te erkennen dat het wellicht aan henzelf ligt dat er weinig vooruitgang in zit. Zelfreflectie van mogelijkheden en kwaliteiten is beperkt, begrensd of zelfs volledig afgesloten.
Daar een docent goede resultaten wil, wordt er druk uitgeoefend op de leerling en dwang. Helaas werkt dit vaak averecht werkt. Meestal wordt er niet gesproken over het gevoel achter bepaald gedrag. Wat er achter het gedrag zit. Een docent neemt meestal geen tijd om te luisteren naar de ervaringen van de leerling. Hierdoor voelt de leerling zich niet gezien, niet gehoord. Dan wordt het steeds lastiger om uit deze negatieve spiraal te komen
De goedbedoelde flex uren, gelegenheid om tot leren te komen worden ervaren als straf. Er ontstaat een houding van ‘k weet t toch al’, er kan niet geluisterd worden naar de uitleg. Door de weerstand van de hoogbegaafde leerling sluit hij zich af en zit zijn tijd uit.
Een docent raakt ontmoedigd door de energie en tijd die hij erin steekt. Als resultaat ziet hij alleen maar een ongeïnteresseerde houding van de leerling. Ziet hij alleen een hoogbegaafde die weerstand laat zien. Daar de leerling hoogbegaafd is wordt er vaak vanuit gegaan dat hij goede resultaten kan halen, leergierig is en ambitieus.
Er is natuurlijk een nuance tussen leergierigheid en schools leren. Een hoogbegaafd kind is zeker leergierig maar lang niet altijd in schools leren. Niet op de manier zoals het aangeboden wordt (bottum-up in plaats van bottum-down) Niet wanneer het niet aansluit bij de interesse en niet als zinvol ervaren wordt
Het is essentieel om de patronen van weerstand, ontkenning en zelfsabotage te identificeren, te analyseren. Om de werkelijkheid te zien zoals deze is.
Of in ieder geval te onderzoeken of die werkelijkheid, die realiteit wel klopt. Voor een hoogbegaafde leerling kan het bedreigend zijn voor het zelfbeeld om fouten te maken, om moeite ergens voor te doen en slechte resultaten te halen.
Het is eng voor een hoogbegaafde tiener om te realiseren dat je geen gelijk hebt, dat je moet veranderen om tot ontwikkeling te komen, dat je meer moeite moet doen, dat je het anders moet aanpakken. Door de eigen realiteit wordt hierop gereageerd met een fight or flight reactie, vechten of vluchten. Hoe kom je uit die vicieuze cirkel?
De eerste stap is het opbouwen van een betekenisvolle relatie/connectie.
In gesprek gaan met een leerling waardoor er begrip ontstaat door het leren kennen van de leerling.
Dan is het belangrijk dat een leerling inzicht krijgt in zijn leer- en denkvoorkeuren en zich bewust wordt van zijn kwaliteiten en uitdagingen.
Als derde stap ontwikkeling van zelfreflectie. Een bewustwording in hoeverre gedachten, acties, gevoelens en houding helpend of niet helpend zijn in specifieke situaties.
In plaats van frustratie over een niet werkende situatie stel dan de vraag waarom of waardoor het niet werkt.
Niet om zelfverwijt te stimuleren maar om eerlijkheid en verantwoordelijkheid te stimuleren van zowel de leerling en misschien ook wel de ouder als de docent.
Voor beide, zowel de leerling als de docent is het goed om te stappen uit de eigen werkelijkheid, om het vanuit een ander perspectief te zien. Door anders te kijken en niet te oordelen wordt de schoolloopbaan geen doodlopende weg, maar wordt er een nieuwe weg ingeslagen. Hierdoor voelen hoogbegaafde tieners zich wel serieus genomen, worden ze gezien en kunnen ze op hun manier bereiken wat ze willen.
Irissenpad 27
3251 DA Stellendam
Nederland
Maak vandaag nog een afspraak
Stel me een vraag, boek een sessie, stuur me een mailtje, om door de bomen het bos weer te zien en ook jouw mogelijkheden (of die van je kind) te benutten. Ik help je graag!